Lubimy się przemieszczać i robimy to, zwłaszcza w celach zarobkowych, głównie za granicę: najnowsze badania AIESEC wykazały, że 60% studentów chce szukać pracy za granicą, zaś 30% – tymczasowo pracować w Unii Europejskiej. Przyjrzyjmy się zatem, gdzie i jak możemy zdobyć dobrą pracę na okres emigracji zarobkowej.

Agencje pośrednictwa za granicą prześcigają się nie tylko w ilości i jakości ofert, lecz także w różnorodności udogodnień związanych z procesem szukania pracy. Pierwszym i najbardziej oczywistym udogodnieniem są strony internetowe. Przeglądając je, szybko się zorientujemy, że właściwe nie ma już zwykłych wyszukiwarek, a uniwersalnych agencji jest jak na lekarstwo. Wydaje się, że pośredniaki stawiają na specjalizację – a to drugie udogodnienie. Zatem możemy się spotkać z firmami specjalizującymi się a to w rynku pracy wybranych krajów, a to w wybranych branżach. Przykładem jest Nursing Needs (www.nursingneeds.co.uk) – brytyjska agencja pośrednictwa, działająca od pięciu lat w branży medycznej, a specjalizująca się w selekcji i rekrutacji pracowników dla renomowanych domów opieki w sektorze prywatnym w Wielkiej Brytanii. Niektóre firmy specjalizują się nie tylko w danym sektorze zatrudnienia, lecz także w edukacji, jak np. firma LSJ (www.lsj.pl), która od ponad czterech lat organizuje wyjazdy na zagraniczne kursy językowe (firma jest przedstawicielem najlepszych szkół językowych z Londynu i Oxfordu) oraz – dzięki nawiązaniu kontaktów z renomowanymi partnerami organizującymi pracę dla studentów – oferuje także wyjazdy na programy płatnych praktyk w sektorze hotelarsko-gastronomicznym w Wielkiej Brytanii i Grecji oraz na farmach w Zjednoczonym Królestwie. Jeśli jesteśmy zainteresowani w pierwszej kolejności nauką, a w drugiej pracą, możemy skorzystać z usług takich firm, jak Swis (www.swis.org.pl). Jest ona organizacją non-profit ukierunkowaną na aktywizację zasobów ludzkich poprzez aktywną edukację za granicą na takie programy jak Work & Travel, Work Experience, Internship, Trainee, SAWS, posiadające przy tym akredytacje międzynarodową GWEA (Global Work Experience Association ) i FIYTO (Federation of International Youth Travel Organisations), a także zezwolenie na wysyłanie obywateli polskich do pracy za granicą. Trzecim z kolei udogodnieniem jest przesunięcie punktu ciężkości z biurokracji związanej z załatwianiem spraw osobiście, w określonym miejscu, na formalności do załatwienia przez Internet, bez zbędnego ruszania się zza komputera.

Korzystając z udogodnień, nie zapominajmy jednak o tym, co najważniejsze, czyli wiarygodności pośrednika i pracodawcy. Najprostszym jej wyznacznikiem jest pełna nazwa, adres i telefon stacjonarny; agencję pośrednictwa pracy obowiązuje także certyfikat (do sprawdzenia w Krajowym Rejestrze Agencji Zatrudnienia: www.kraz.praca.gov.pl). Natomiast wiarygodna oferta pracy to taka, która zawiera – oprócz wspomnianych elementów – wymagania wobec kandydata, stanowisko, zakres obowiązków i wysokość zarobków.

Większość agencji pośrednictwa pracy na swoich stronach internetowych umożliwia nam dostosowanie trybu poszukiwania zatrudnienia do naszych oczekiwań. Dlatego możemy po prostu użyć wyszukiwarki ofert pracy, złożyć cv do bazy danych, wpisać się na listę mailingową, dzięki której będziemy na bieżąco z ofertą, czy wreszcie skorzystać ze wzorów dokumentów koniecznych w procesie rekrutacji.

Korzystając z dobrodziejstw wyszukiwarki, mamy do wyboru w różnych konfiguracjach m.in. słowo kluczowe, branżę czy preferowany rodzaj umowy. Kiedy znajdziemy interesującą nas ofertę, odpowiadamy na nią, a nasze zgłoszenie wędruje do agencji pośrednictwa pracy lub bezpośrednio do pracodawcy. Możemy także działać odwrotnie: to my zamieszczamy swoje zgłoszenie do bazy agencji pośrednictwa pracy. Zgłoszenie w postaci formularza aplikacyjnego najczęściej możemy wypełnić i wysłać ze strony internetowej, rzadziej – wypełnić, wydrukować i wysłać pocztą tradycyjną. Jeśli chcemy nie tylko szukać i być szukanym, możemy zapisać się na listę mailingową agencji pośrednictwa pracy. Aby otrzymywać najświeższe informacje na temat najnowszych ofert oraz sytuacji na rynku zatrudnienia, najczęściej wystarczy podać adres internetowy; zdarza się, że podanie podstawowych danych umożliwi ukierunkowanie przesyłanych na nasze konto ogłoszeń. Zdarza się, że zamiast wypełnić formularz aplikacyjny mamy przesłać cv, i to w języku obcym. Wiele agencji pośrednictwa pracy zamieszcza na swoich stronach szablony, według których możemy zbudować obcojęzyczny dokument.

Kiedy uda nam się zdobyć pracę, najlepiej załatwić tyle formalności, ile się da, w kraju. Wśród nich najważniejszym dokumentem jest umowa, która szczegółowo określa warunki naszego pobytu i pracy za granicą. Powinna ona zawierać: nazwę zagranicznego pracodawcy, okres zatrudnienia, rodzaj oraz warunki pracy i wynagradzania, a także przysługujące nam świadczenia socjalne, warunki ubezpieczenia, obowiązki i uprawnienia nasze i agencji, z której usług korzystamy, zakres odpowiedzialności cywilnej stron w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy i tryb dochodzenia związanych z tym roszczeń, informację o trybie i warunkach dopuszczania cudzoziemców do rynku pracy w państwie wykonywania pracy oraz kwotę należną agencji pośrednictwa pracy z tytułu faktycznie poniesionych kosztów związanych ze skierowaniem do pracy za granicą (np. za dojazd i powrót osoby skierowanej). Agencja pośrednictwa pracy nie ma prawa wziąć od nas żadnych dodatkowych pieniędzy (np. kaucji, opłat za usługi pocztowo-telekomunikacyjne czy opłat eksploatacyjnych)! – Jeżeli warunki pracy lub płacy nie są zgodne z zawartymi w umowie cywilnej – czytamy na stronie Krajowego Rejestru Agencji Zatrudnienia – osoba taka ma prawo wystąpić z roszczeniami do agencji zatrudnienia lub może dochodzić swoich roszczeń przed sądem powszechnym, występując z powództwa cywilnego. W przypadku potrzeby uzyskania pomocy przez obywatela polskiego za granicą osoba szukająca informacji lub pomocy powinna zgłosić się do Konsulatu RP. Ewentualnych roszczeń wobec zagranicznego pracodawcy można dochodzić wnosząc sprawę do właściwego Sądu Pracy w danym kraju – jako jedynej instytucji rozstrzygającej spory pomiędzy pracobiorcą i pracodawcą. O pomoc również można się zwrócić do właściwego urzędu pracy lub związków zawodowych. Jeśli umowa spełnia wszystkie formalne wymogi, ale jest dla nas niekorzystna, po prostu nie musimy jej podpisywać. Możemy natomiast zmienić firmę. W czasie załatwiania formalności pamiętajmy o sprawdzeniu, czy nasz pośrednik zawarł umowę z pracodawcą zagranicznym i czy wcześniej wysłał już ludzi do pracy za granicę. Jeśli załatwimy wszystkie formalności, po prostu jedziemy do pracy (bo formalności związane z życiem codziennym na miejscu to jeszcze inna bajka). Może się jednak zdarzyć, że w kraju załatwimy tylko część formalności, a pozostałe będą na nas czekać za granicą i dopiero tam zaczniemy szukać pracy z pomocą lokalnej filii lub partnera krajowej agencji. Jednak sprawa zakwaterowania i czasu poszukiwania pracy również powinna być określona w umowie. Na ogół zagraniczny oddział firmy udziela bezpłatnej pomocy w zakresie przygotowania technicznego (np. komputery i drukarki) i językowego dokumentów (np. tłumaczenie lub weryfikacja) oraz zorganizowania rozmowy kwalifikacyjnej, a także radzi w zakresie ubezpieczenia, opieki socjalnej i zdrowotnej, podatków oraz poruszania się w nowej codzienności.

Kiedy mamy w garści ofertę pracy, nadchodzi moment zapoznania się ze szczegółowymi wymaganiami pracodawcy. Pamiętajmy, że nie musimy spełniać wszystkich. W czasie wakacji sytuacja jest o tyle łatwiejsza, że wówczas zwykle podejmujemy się prostych prac fizycznych, nie wymagających specjalistycznych umiejętności.
Najwięcej z nas ciągnie, prawdopodobnie ze względu na język, do krajów anglojęzycznych – Irlandii i Wielkiej Brytanii. Na Zielonej Wyspie wśród pracowników fizycznych najbardziej poszukiwani są rolnicy, rzeźnicy, pracownicy budowlani, którzy otrzymują przynajmniej 5–6 euro za godzinę; maksymalna liczba godzin pracy w tygodniu wynosi około 50 godzin. Natomiast w Wielkiej Brytanii największą popularnością cieszą się pracownicy fizyczni w sektorach: gastronomicznym i hotelarskim, logistycznym i transportowym, budowlanym i medycznym. Jeśli ukończyliśmy 22 lata, możemy liczyć na minimalną stawkę około 5 funtów; średnia liczba godzin pracy w tygodni wynosi około 40.
Pracując w strefie euro, możemy spodziewać się przykładowo 400–700 euro za około 40 godzin kelnerowania lub stania za barem w tygodniu; natomiast pracując w strefie funta brytyjskiego za wykonywanie tych samych obowiązków możemy się spodziewać £120­–180.
Moda na pracę za granicą, na dłużej czy na krócej, trwa. W związku z tym mamy coraz więcej opcji, ale i mamy szansę coraz więcej na niej zyskać. Nie tylko ze względu na rosnące zarobki, lecz także możliwości dopasowania doświadczenia wyjazdu za granicę do naszych osobistych oczekiwań i potrzeb.