Paweł to tylko jeden z bardzo wielu młodych ludzi, którzy postanawiają bądź już postanowili zaryzykować i spróbować swoich sił na zagranicznych uczelniach. Apetyt na tego typu doświadczenie podsyca dodatkowo fakt wejścia Polski do Unii Europejskiej: po 1 maja 2004 roku studiowanie za granicą nie tylko nie wymaga już tylu formalności, ale na równi stawia studentów rodzimych z zagranicznymi, a to z kolei bardzo ułatwia podjęcie studiów wyższych poza własnym krajem. Ale po kolei.

 

Przeciętny student, który nigdy nie marzył o dokształcaniu w zagranicznych ośrodkach, nie wskaże, co tak naprawdę zmieniło się w sferze edukacji zagranicznej. Datą przełomową jest moment wstąpienia Polski w struktury Unii Europejskiej. Od tego czasu nasi studenci zainteresowani nauką poza własnym krajem nie muszą się starać o studencką wizę – wystarczy jedynie legalizacja pobytu. Studiujący obcokrajowiec ma również prawo do podjęcia pracy zarobkowej, jednak wymiar godzin zatrudnienia określa już indywidualnie każde państwo i może wynosić od 10 do 20 godzin tygodniowo. Warto zauważyć, że teraz nie ma już problemu z najbliższą rodziną studenta: w krajach UE także jego dzieci i małżonek otrzymują pozwolenie na pobyt i legalną pracę (w wymiarze od 10 do 48 godzin tygodniowo w zależności od kraju).

Polska matura otwiera obecnie drogę na studia zagraniczne, choć większość krajów Unii wprowadza dodatkowe wymogi rekrutacyjne, na przykład egzaminy wstępne lub rozmowy kwalifikacyjne. Dlatego o szczegóły przyjęć trzeba dowiadywać się na wybranej uczelni. Przykładowo w Finlandii prawie wszystkie uczelnie wyższe przeprowadzają dodatkowo egzaminy wstępne, z kolei w Austrii są one wymagane tylko na kierunkach specjalistycznych (artystycznych, technicznych, sportowych).

Uczniowie i studenci z państw Unii Europejskiej mają na jej terytorium prawo do równego traktowania. Oznacza to, że jeżeli w danym kraju ewentualną opłatę za szkołę pokrywa państwo – to będzie ono płacić także za ucznia czy studenta przyjeżdżającego z innego kraju UE. Ponadto polskiego studenta obowiązują takie same opłaty za studia, prawo do stypendiów naukowych czy do opieki medycznej, jak studentów miejscowych. Jednocześnie student nie jest on uprawniony do pobierania stypendium socjalnego czy dofinansowania kosztów zakwaterowania.

Polskie dyplomy o ukończeniu studiów i nadaniu stopni naukowych będą uznawane na podstawie umów międzynarodowych lub na podstawie obowiązujących w danym kraju przepisów. Informacjami na temat krajów, z którymi Polska podpisała umowy o uznawaniu wykształcenia, dysponuje Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej.

 

Wśród wielu programów UE wspierających rozwój edukacji w krajach członkowskich największą popularnością cieszy się Socrates/Erasmus. Obecnie oprócz Polski bierze w nim udział jeszcze 30 innych państw europejskich:Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Lichtenstein, Luksemburg, Litwa, Łotwa, Malta, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Turcja, Węgry, Wielka Brytania i Włochy. Prawo do udziału w tym programie ma obecnie 2199 uczelni w całej Europie, w tym 187 uczelni polskich, zarówno państwowych, jak i prywatnych, kształcących na stopniach od licencjata po doktorat. Polska uczestniczy w Erasmusie od 1998 roku.

Jedną z osób, której zagraniczny wyjazd umożliwił właśnie program Erasmus jest Krzysztof Knopik. W Polsce studiuje na czwartym roku telekomunikacji AGH, a obecnie przebywa w Anglii, gdzie przez jeden semestr (tam trzy miesiące) kontynuuje naukę na Univerity of East Anglia w Norwich. – Zdecydowałem się wyjechać przede wszystkim po to, aby podszkolić swój angielski, szczególnie ten informatyczno-telekomunikacyjny, i aby móc to później napisać w CV – przyznaje Krzysztof. – No i przygoda, nowy kraj, nowi ludzie, przy okazji trochę świata się zobaczy.

Choć chętnych na Erasmusa jest bardzo wielu, to jednak wcześniej trzeba spełnić pewne warunki, aby taki wyjazd w ogóle był możliwy, m. in. należy mieć ukończony pierwszy rok studiów, dobre wyniki w nauce oraz znać język, w którym prowadzone są zajęcia na zagranicznej uczelni. Ochotników z roku na rok przybywa.

Innym ciekawym programem realizowanym w ramach UE są Europejskie Studia Magisterskie Erasmus Mundus. Umożliwiają one odbycie magisterskich studiów uzupełniających w przynajmniej dwóch różnych krajach oraz uzyskanie wspólnego (Joint Degree), wielokrotnego (Multiply Degree) lub co najmniej podwójnego (Double Degree) dyplomu.Wnioski o europejskie studia magisterskie Erasmus Mundus należy składać do Komisji Europejskiej. Formularz wniosku jest dostępny pod adresem: http://europa.eu.int/comm/…/form1_en.doc

 

Od 1 maja 2004 roku powszechnym zjawiskiem wśród studentów stała się praca zarobkowa za granicą. Swoboda podejmowania pracy we wszystkich obecnych państwach UE jest wdrażana stopniowo. Jako obywatele rozszerzonej Unii możemy wyjeżdżać do innych państw członkowskich na podstawie ważnego dokumentu tożsamości bez konieczności uzyskania wizy czy zezwolenia na pobyt i poszukiwać tam pracy osobiście. Obywatele naszego kraju mogą uzyskać zatrudnienie w państwach europejskich na podstawie umów dwustronnych, jakie Polska zawarła z 14 krajami, m.in. z Belgią, Francją, Hiszpanią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, mimo iż niektóre z nich wprowadziły ogólne ograniczenia w dostępie do swych rynków pracy. Z Czechami, Francją, Hiszpanią, Litwą, Niemcami, Norwegią i Słowacją Polska zawarła umowy o pracy sezonowej. Polak może legalnie podjąć pracę w Niemczech przez okres trzech miesięcy w roku, we Francji – sześciu, a w Hiszpanii – dziewięciu.

Jednak status studenta daje pewne korzyści, na przykład przy staraniu się o wyjazd do Niemiec. Studenci mogą podejmować pracę wakacyjną w tym kraju, odbierając w wojewódzkim urzędzie pracy kwestionariusze zgłoszeniowe, które trafiają tam raz do roku w jesieni. Osoby zainteresowane wspomnianą ofertą muszą spełnić szereg warunków (m.in. znajomość języka niemieckiego w stopniu co najmniej dobrym, posiadanie statusu studenta studiów dziennych, ale z wyłączeniem słuchaczy ostatniego roku, zadeklarowanie co najmniej ośmiu tygodni pracy w okresie trzech miesięcy przerwy wakacyjnej, wiek 18–30 lat). Formę wydawania kwestionariuszy i naboru organizuje we własnym zakresie wojewódzki urząd pracy i tylko od niego zależy, jaką formę przybierze nabór. Następnie dokumenty kandydatów są za pośrednictwem Ministerstwa Gospodarki i Pracy przekazywane do Centralnego Urzędu Pośrednictwa Pracy w Bonn, który poszukuje studentów dla pracodawców. W przypadku znalezienia pracodawcy student otrzymuje umowę o pracę bezpośrednio z Centralnego Urzędu Pośrednictwa Pracy w Bonn na adres zamieszkania w Polsce. Warto dodać, iż do pracy wakacyjnej w Niemczech mogą wyjeżdżać również studenci, którzy posiadają swoich pracodawców i sami zawierają z nimi umowy o pracę.

We wszystkich państwach członkowskich obywatele krajów UE mają pierwszeństwo przy wydawaniu zezwoleń na pracę w stosunku do obywateli państw nie należących do Unii. Pracownicy z Polski (zatrudnieni legalnie) mają takie same prawa jak pracownicy miejscowi. Korzystają także z przepisów europejskich dotyczących uznawania kwalifikacji oraz koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Zniesienie wszelkich ograniczeń dotyczących zatrudnienia Polaków w państwach UE powinno nastąpić przed 1 maja 2009 roku. W latach 2009–2011 ograniczenia takie będą możliwe jedynie w przypadku problemów na rynku pracy danego państwa. Pełne wdrożenie swobody przemieszczania się pracowników nastąpi najdalej po siedmiu latach od dnia przystąpienia do Unii.

Studenci najczęściej pracy szukają za pośrednictwem Urzędów Pracy, najróżniejsze oferty można znaleźć także na wielu stronach internetowych, z czego najpopularniejszą jest międzynarodowa baza danych European Employment Services – Eures. Znajduje się na niej blisko 300 tys. ofert z całej Europy. Jest ona siecią współpracy stworzoną przez publiczne służby do spraw zatrudnienia. Jej głównym celem jest ułatwienie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Europejskiego Obszaru Gospodarczego (25 członków Unii Europejskiej oraz Norwegia i Islandia), a także Szwajcarii. Usługi Eures są skierowane zarówno dla osób poszukujących pracy oraz pracodawców i, co najważniejsze, są całkowicie bezpłatne.

Istnieje wiele serwisów internetowych oraz biur informacyjnych, które zostały stworzone z myślą o studentach i umożliwieniu im zdobycia cennych informacji na temat pracy i nauki za granicą. Są tam prezentowane najpopularniejsze zagraniczne programy dla uczącej się młodzieży, ponadto można dowiedzieć się o możliwości podjęcia pracy, odbyciu praktyk i staży w kraju i za granicą.

Oprócz wspomnianej bazy danych Eures, szeroko rozbudowanym programem informacyjnym jest Eurodesk. Program ten funkcjonuje w 29 krajach europejskich. Oprócz tego działa on również na poziomie krajowym i regionalnym. Poziom regionalny to sieć Regionalnych Punktów Informacyjnych, które udzielają informacji, korzystając z zasobów gromadzonych przez Brussels Link (koordynatora na poziomie europejskim) i Partnerów Krajowych. Pracownicy Eurodesku w całej Europie mają ze sobą stały kontakt on-line. Dzięki temu uzyskują w krótkim czasie informacje w każdym z krajów europejskich. W Polsce regionalne biura Eurodesku istnieją już w 24 miastach. Magdalena Rydzarczyk-Świerczek, konsultant z oddziału krakowskiego, zachęca wszystkich do ich odwiedzania: – Dysponujemy wieloma informacjami o zagranicznych krajach. Jesteśmy drogowskazem pokazującym, gdzie można znaleźć dokładną informację. Oryginalne foldery informacyjne otrzymujemy z uniwersytetów z całego świata. Na stronie Eurodesku można znaleźć najróżniejsze informacje dotyczące możliwości pracy, nauki za granicą, odbycia stażów, praktyk, otrzymania stypendiów zagranicznych, nauki języków obcych. Czasem można tam dotrzeć do tak oryginalnych ofert jak na przykład intensywny kurs języka czeskiego w Czechach prawie w całości pokrywany przez fundatorów czy nawet możliwość dokształcania się w Japonii!

 

Oprócz studiujących w ramach popularnych programów europejskich coraz więcej pojawia się także tzw. free-movers, czyli studentów, którzy na własną rękę nawiązują kontakty z zagranicznymi uczelniami, starają się o ich stypendia czy wreszcie – samodzielnie opłacają sobie naukę. Wyjazdy takich studentów za granicę odbywają się prawie całkowicie poza strukturami własnej uczelni. Nie oznacza to jednak, że uczelnie zapominają o tych odważnych ochotnikach. Przykładowo Szkoła Główna Handlowa wyróżniła wyjazdy bez oddelegowania oraz na podstawie oddelegowania: te pierwsze wiążą się z wyjazdem na zagraniczne studia na przykład w czasie urlopu dziekańskiego, z kolei te drugie odnoszą się do osób, które pragną, aby taki wyjazd został uwzględniony w ich ścieżce studiów. Po powrocie do Polski przywożą oni ze sobą tzw. learning agreement, czyli dokument zawierający informacje na temat wykładanych przedmiotów oraz przysługujących im punktów ECTS, natomiast już po polsku wypełniają oni specjalny raport opisowy obejmujący nie tylko wrażenia z nauki na zagranicznej uczelni, ale także szczegóły dotyczące zakwaterowania, warunków ekonomicznych oraz życia studenckiego.

 

Dla studentów nastały nowe czasy. Obecnie mobilność i elastyczność to ich główne cechy, co w połączeniu z odwagą i ciekawością świata czyni z nich wyjątkowo atrakcyjnych kandydatów na pracowników. W erze zacierania się granic przestaje już istnieć student polski, czeski czy francuski, pojawił się za to student europejski, który nie boi się nowego, a pojęcie granic terytorialnych przestaje być już dla niego jakąkolwiek przeszkodą w zdobywaniu kolejnych doświadczeń.

 

Od 1 stycznia 2005 r. w krajach UE obowiązuje standardowy formularz CV stosowany w takiej samej formie we wszystkich krajach Unii, tzw. Europass CV. Można wypełnić go samodzielnie, skorzystać z kreatora on-line lub pobrać gotowy formularz w formacie *doc. Formularze CV we wszystkich językach UE oraz instrukcja ich wypełniania dostępne są bezpłatnie na stronie: europass.cedefop.eu.int

 

Niemcy 1870, Francja 857, Hiszpania 546, Włochy 481, Wielka Brytania 337, Holandia 294, Belgia 358, Dania 362, Finlandia 310, Szwecja 286, Portugalia 222, Austria 159, Grecja 122, Irlandia 74; ogółem 6278