Choć antykoncepcja nie jest już tematem zakazanym, to zjawisko nieplanowanych ciąż jest poważnym problemem. Młodzi ludzie wiedzą zbyt mało o tym, jak się zabezpieczać. Ich informacje o antykoncepcji to częściej mity niż fachowa wiedza medyczna. O tym jak uniknąć nieplanowanej ciąży i właściwie korzystać ze środków antykoncepcyjnych mówi ginekolog Jagoda Jaworska.

Czy zjawisko nieplanowanych ciąż jest w Polsce poważnym problemem? Jeśli tak, to co może być tego główną przyczyną?
Zdecydowanie jest to problem. Szczególnie poważny w przypadku nieletnich dziewcząt, czy kobiet, które urodziły już dwoje, troje dzieci, ich sytuacja materialna jest bardzo trudna, a zachodzą w kolejną ciążę. Wtedy ciąża, macierzyństwo, które mogą być najpiękniejszymi doświadczeniami dla kobiety, zamieniają się w koszmar. By do tego nie dopuścić warto się przygotować do ról mamy i taty. Jeśli chodzi o przyczyny tego zjawiska, to przede wszystkim jest to brak odpowiedzialności – obojga osób, naiwność młodych kobiet czy, niestety, brak wiedzy z zakresu antykoncepcji.

Skąd młodzi ludzie najczęściej czerpią wiedzę na temat antykoncepcji, a skąd powinni – jak powinna wyglądać edukacja seksualna w Polsce?
Bardzo często zdarza się, że tym źródłem jest internet czy informacje zasłyszane od rówieśników. Wiarygodność i fachowość tych źródeł jest niestety wątpliwa. W kwestii edukacji seksualnej w Polsce można by naprawdę wiele zrobić. W przypadku młodzieży szkolnej, myślę, że dobrym rozwiązaniem byłoby np. zaproszenie ginekologa na lekcje wychowawcze. Sama chętnie przyjęłabym taką propozycję. Jeśli w szkole cyklicznie miałyby się odbywać specjalne lekcje, to zdecydowanie powinny je prowadzić osoby dysponujące przede wszystkim wiedzą medyczną z zakresu ginekologii i to właśnie tę wiedzę, pozbawioną innego typu przesłanek i uprzedzeń powinny prezentować. Prowadzący zajęcia powinien przekazać niezbędne informacje, a wybór oczywiście należy do danej osoby, która zdecyduje się lub nie na stosowanie antykoncepcji. Uważam też, że świetnym rozwiązaniem byłyby fachowe, redagowane przez ginekologów, cykle artykułów publicystyczno-naukowych dotyczące m.in. antykoncepcji, zamieszczane w czasopismach dla młodzieży i kobiet.

Z jakimi mitami dotyczącymi antykoncepcji spotyka się Pani w swojej pracy najczęściej?
Często kobiety są przekonane, że karmienie piersią zabezpiecza przed zajściem w ciążę. Niestety to, że w tym czasie kobieta może nie mięć miesiączki wcale nie oznacza, że nie może zajść w ciążę. Wiele nastolatek wierzy, że w czasie pierwszego stosunku nie ma ryzyka zajścia w ciążę – co oczywiście nie jest prawdą, podobnie jak przekonanie, że w wyniku zażywania pigułek antykoncepcyjnych pojawia się nadmierne owłosienie – np. „wąsy”. Owszem, pigułki mogą spowodować, że stosująca je kobieta przybierze na wadze, ale to jak znacznie jest indywidualną kwestią.

Po jakie środki antykoncepcyjne Polacy sięgają najczęściej, a które są najbezpieczniejsze i najskuteczniejsze?
W Polsce są to najczęściej nisko- i średniodawkowe tabletki antykoncepcyjne, prezerwatywy i wkładki wewnątrzmaciczne. Jeśli chodzi o skuteczność, to za trzy najbardziej skuteczne środki antykoncepcyjne uznaje się: dwuskładnikowe tabletki, iniekcje hormonalne – czyli dawki hormonów w zastrzyku i wkładki wewnątrzmaciczne. W przypadku ich stosowania jedna na sto kobiet zachodzi w ciąże, zaś dla prezerwatyw ten wskaźnik wynosi ok. 6 na 100.

Czy nazywanie pigułek „po” środkami wczesnoporonnymi jest adekwatne do ich działania i czy są one bezpieczne dla kobiety?
Co do tego, czy nazywanie pigułek przyjmowanych po stosunku „wczesnoporonnymi” jest adekwatne, zdania ekspertów są podzielone. Warto jednak zauważyć, że polska ustawa aborcyjna jest wyjątkowo restrykcyjna na tle rozwiązań prawnych w innych krajach. W związku z tym, skoro tego typu tabletki zostały dopuszczone do obrotu, są legalnie sprzedawane, należałoby założyć, że nie mają one działania wczesnoporonnego. Są one bezpieczne dla zdrowia kobiety. Na ulotce podane są ewentualne skutki uboczne ich stosowania, ale w praktyce lekarskiej raczej się ich nie obserwuje. Oczywiście muszę dodać, że tabletek „po” nie można stosować regularnie, jako profilaktykę ciąży. Należy po nie sięgać tylko w wyjątkowych sytuacjach.

Czy długotrwałe stosowanie antykoncepcji może w przyszłości utrudnić czy uniemożliwić zajście w pożądaną już ciążę?
Zdecydowanie nie. Czasem może być nawet dokładnie na odwrót. Jeśli dana kobieta zażywa przez kilka lat tabletki antykoncepcyjne, chcąc zajść w ciąże musi je po prostu odstawić i odczekać kilka miesięcy, by gospodarka hormonalna się uregulowała.

O jakich podstawowych zasadach powinny pamiętać osoby decydujące się na stosowanie antykoncepcji?
Po pierwsze, przed rozpoczęciem stosowania środków antykoncepcyjnych trzeba skonsultować się z ginekologiem, przejść badanie ginekologiczne, badanie piersi i cytologię oraz zbadać ciśnienie tętnicze. No i oczywiście trzeba upewnić się, czy w przypadku danej osoby nie ma przeciwwskazań dla stosowania antykoncepcji. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne wśród bezwzględnych przeciwwskazań wymienia m.in. ciężkie choroby wątroby, choroby sercowo-naczyniowe i zakrzepowe, nadciśnienie tętnicze, czy, co ciekawe, u kobiet powyżej 35 roku życia, palenie papierosów. Takie kobiety nie powinny stosować tabletek dwuskładnikowych. Natomiast, jeśli już zażywamy tabletki antykoncepcyjne to koniecznie trzeba to robić regularnie. Pominięcie nawet jednej tabletki może mieć poważne negatywne skutki.

Rozmawiała Joanna Kijowska