Każdy z nas słyszał o metodach nauczania, które stosują najsławniejsze oraz najlepsze uczelnie na świecie jak Yale czy Cambridge i które opierają się na ścisłej i indywidualnej współpracy między uczniem i nauczycielem.

Czy tutoring i mentoring, bo tak nazywają się owe metody nauczania, są dostępne w ramach polskiego systemu edukacji? Czy metody te mają zastosowanie także w biznesie?

Wydawałoby się to niemożliwe, a jednak i w Polsce możemy korzystać z dobrodziejstw odkryć zachodnich systemów edukacyjnych. Wiele mówi się na temat nieefektywności polskiego systemu szkolnictwa, tym bardziej warto skorzystać z okazji i sprawdzić jak to jest mieć mentora. Warto wiedzieć, ze mentoring i tutoring to jedna z podstawowych metod przekazywania wiedzy wykorzystywanych w firmach w Polsce. Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym w styczniu i lutym br. przeprowadził badania wśród 16 polskich firm w zakresie szeroko rozumianego e-learningu i mentoringu. Okazało się, że najczęstszą formą przekazywania wiedzy jest tutoring i szkolenia, stosowane w ponad 80 proc. badanych firm. W świetle tych obserwacji nie dziwi fakt, że niemal połowa badanych firm deklarowała stosowanie mentoringu, zazwyczaj jednak mając na myśli nieformalne procesy transferu wiedzy. Co więcej mentoring i tutoring jako formy nauczania mają również zastosowanie na polskich uczelniach.

 Zacznijmy jednak od krótkiej charakterystyki pojęć. Oba terminy zakładają długoterminową współpracę między nauczycielem i uczniem. Jeśli chodzi o tutoring o jego istocie opowiada Karolina Dorożała, Koordynatorka Projektu „Nowoczesny Wykładowca – tutor i coach realizowanego przez Wyższą Szkołę Pedagogiczną TWP W Warszawie – Najważniejsza jest tutaj relacja łącząca opiekuna-tutora z podopiecznym-studentem. Obie strony poświęcają czas i zaangażowanie na spotkania, których celem jest rozwój wiedzy, umiejętności i postaw studenta. Tutor jest w tej relacji niejako odkrywcą talentów swojego podopiecznego. To on pokazuje studentowi kierunki rozwojowe, otwiera go na nowe pomysły i wraz z nim analizuje powstające w ramach pracy tutorskiej eseje. Istotą mentoringu także jest relacja mistrz – uczeń. Mentor to osoba doświadczona, która chce podzielić się swoją wiedzą z kimś o doświadczeniu skromniejszym, występując w relacji charakteryzującej się wzajemnym zaufaniem – Mentoring opiera się na inspiracji i stymulowaniu. Polega głównie na tym by uczeń dzięki odpowiednim zabiegom mistrza, poznawał siebie, rozwijając w ten sposób samoświadomość i nie obawiał się iść wybraną przez siebie drogą samorealizacji – wyjaśnia Michał Rupert, Koordynator projektu „Kuźnia Liderów – Szkoła Mentorów realizowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w Wyższej Szkole Pedagogicznej TWP w Warszawie.

Jak zauważa Piotr Czekierda, Prezes Zarządu Collegium Wratislaviense, instytucji, która oferuje szkolenia i programy wdrożeniowe w zakresie tutoringu oraz mentoringu obie te metody stosowane są z powodzeniem na świecie w różnego rodzaju środowiskach: biznesowym, akademickim i obywatelskim. Szerokie zastosowanie mentoringu i tutoringu sprawia, że sprawdza się on na każdym etapie rozwoju zawodowego i osobistego. Zalety można wymieniać długo – Wśród korzyści i atutów tutoringu możemy wymienić: integralny – obejmujący wiedzę i postawy – rozwój ucznia / studenta, tutoring jest niezwykle skuteczną metodą w procesie rozwoju talentów i budowania mocnych stron – mówi Piotr Czekierda. Najważniejsze korzyści mentoringu akademickiego dla studentów wymienia Michał Rupert, Koordynator projektu „Kuźnia Liderów – Szkoła Mentorów”– Jest to pomoc w adaptacji do pełnienia nowych zadań i ról w rozwoju ścieżki zawodowej, w rozwiązywania problemów czy w rozwoju umiejętności w ustrukturyzowany sposób, oparty o indywidualne potrzeby. Równie istotny jest rozwój kompetencji osobistych i społecznych, w tym m.in. samoświadomości oraz przewodzenia innym i aktywizowania ich – mówi.

Mentoring i tutoring po polsku

Ponieważ metody te jako nowatorskie nie są powszechnie znane wśród studentów z oczywistych względów wzbudzają często mieszane odczucia. Nie inaczej było w przypadku Anny Świątek, studentki kierunku politologia, specjalności kierownictwo i przywództwo w społecznościach lokalnych, która wzięła udział w projekcie Kuźnia Liderów – Szkoła Mentorów realizowanym na WSP TWP i wdrażającym mentoring akademicki na tej Uczelni. O swoich doświadczeniach opowiada tak: – Ta mało znana dotąd metoda nauczania, początkowo wzbudzała we mnie sceptyczne odczucia, jednak z perspektywy czasu, stwierdzam iż stanowi to niezwykle pozytywne doświadczenie, wnoszące obopólną korzyść. Partnerska relacja stanowiła podstawę całości zajęć, które pomogły mi bardziej ukształtować samoświadomość i docenić własny potencjał. Osobowość mentora, jego zaangażowanie oraz sposób prowadzenia zajęć, był w moim przypadku kluczowym aspektem, pozwalającym skuteczniej zaadaptować się do nowych zadań i ról, zarówno osobistych, zawodowych jak również społecznych. Dodam przy tym, iż moim mentorem, była osoba, z którą wcześniej miałam tradycyjne zajęcia. Relacja ta jednak była ku mojemu zaskoczeniu, zupełnie innym doświadczeniem. Wypowiedzi takie jak ta zadają kłam obiegowej opinii, iż wobec barier systemowych, jakie niesie ze sobą polski system edukacji korzyści z tych szkoleń są niewielkie. Na pomoc w zakresie finansów idzie z odsieczą Unia Europejska, która w ramach programu „Kapitał Ludzki” pozwala uzyskać fundusze na takie cele. Studenci podkreślają przede wszystkim wspaniałą atmosferę zajęć objętych programami tutorialowymi – Tutoriale umożliwiły mi rozwój pod czujnym okiem profesjonalnego tutora, który stworzył dobry, przyjazny klimat, co w efekcie zapewniło wydajniejszą pracę. Zrodziła się więź pomiędzy studentem i wykładowcą, trudną do osiągnięcia w pracy z dużymi grupami – mówi Ewa, która wzięła udział w projekcie „Nowoczesny Wykładowca – tutor i coach”. Jak zauważa Prof. dr hab. Julian Auleytner, Rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie, realizowane projekty, finansowane ze środków Unii Europejskiej, są odpowiedzią na istniejące problemy w zakresie kształcenia w polskich uczelniach oferujących tradycyjne metody nauczania, które nie stymulują zdolności adaptacyjnych i innowacyjności studentów. – Wprowadzając powyższe metody chcemy podnieść poziom edukacji poprzez stworzenie studentom możliwości rozwoju, dostosowanego do ich indywidualnych potrzeb, zainteresowań i talentów – podkreśla.

Prócz możliwości uczestnictwa w programach uczelnianych, pozwalających wykorzystać zarówno potencjał mistrza jak i ucznia pozostaje możliwość wzięcia udziału w kursach zewnętrznych, które organizuje kilka firm w Polsce. Co ciekawe zdobycze mentoringu, które od lat wykorzystuje biznes na Zachodzie, zaczynają także odkrywać polskie firmy – Oferujemy zapoznanie kadry kierowniczej przedsiębiorstw z metodą mentorską i korzyściami z niej płynącymi oraz wyposażenie pracowników chętnych do podjęcia roli mentorów w szeroki wachlarz skutecznych i inspirujących narzędzi oraz metod pracy mentorskiej. Naszą grupą docelową, najchętniej korzystającą z mentoringu, zazwyczaj są firmy dbające o rozwój potencjału pracowników zatrudnionych na stanowiskach związanych z zarządzaniem ludźmi i organizacją dla nich pracy; prowadzące programy sukcesji i rozwoju talentów; mierzące się z problemem konieczności obsadzenia stanowisk osobami o najwyższych kwalifikacjach i kompetencjach – opowiada o roli, jaką może spełniać mentoring w biznesie Piotr Czekierda, Prezes Zarządu Collegium Wratislaviense.

Learning organization

„Organizacja ucząca się (ang. learning organization) to obecnie modne pojęcie, które łączy się z wykorzystaniem mentoringu oraz tutoringu w biznesie. Określenie zaproponowane przez Petera Senge w książce „Piąta Dyscyplina” oznacza organizację zdolną do uczenia się, adaptującą się do zmiennych warunków funkcjonowania. Stan ten osiąga poprzez otwartość pracowników na nowe idee i trendy oraz stałe doskonalenie się pracowników. To natomiast nie jest możliwe bez coraz bardziej docenianych programów sukcesji to jest przekazywania wiedzy oraz doświadczenia przez starszych pracowników młodym, tak, by firma mogła sukcesywnie wykorzystywać swój potencjał gromadzony przez lata doświadczeń. Wykorzystywanie pracowników – ekspertów w roli mentorów dla nowo zatrudnianych pracowników czyli międzypokoleniowy transfer wiedzy to znakomita okazja, by skorzystać ze zdobyczy mentoringu i tutoringu.- Mentoring pozwala planować sukcesję stanowisk oraz zachować w organizacji wypracowaną wiedzę. Udział w szkoleniach w zakresie mentoringu pozwala także maksymalizować potencja pracowników, daje możliwość lepszego przygotowania następców na ważne stanowiska. Mentoring poprawia także jakość komunikacji w organizacji – mówi Piotr Czekierda, Prezes Zarządu Collegium Wratislaviense.

Co z coachingiem?

Ponieważ pojęcie coachingu jest często łączone z menoringiem i tutoringiem warto krótko przypomnieć tu o zasadniczych różnicach. Należy pamiętać o tym, że role eksperta w coachingu i mentoringu są różne. Wychodzenie z pozycji mentora zakłada wiedzę ekspercką w określonym obszarze, wiedza ta z kolei dość często wynika z wieloletniego doświadczenia w danej branży. Natomiast coach niekoniecznie musi być ekspertem w tym sensie jakim jest mentor. Coach jest przede wszystkim specjalistą z zakresu technik i narzędzi, których zastosowanie pozwala klientom na osiąganie upragnionych rezultatów, ale dzieje się tak głownie dzięki zadawaniu odpowiednich pytań, co pozwala wyzwolić wewnętrzny potencjał klienta.

Mimo, iż tutoring i mentoring jako idee powstały na Zachodzie, niewątpliwie warto się do nich przekonać, bowiem ich korzyści na każdym polu są oczywiste. Te nowe metody służą bowiem obu stronom pozwalając na rozwój unikalnych, indywidualnych cech każdego człowieka.