Według raportu pozarządowego ośrodka badawczego European Citizen Action Service do pracy zagranicą wyjechało już ponad milion Polaków. Być może chcesz do nich dołączyć i popracować za granicą. Jeśli tak, nie spiesz się i nie rób nic na łapu-capu. Przygotowanie do wyjazdu wymaga starannego przemyślenia i skrupulatnego przygotowania.

Najwięcej Polaków wyjechało do naszych zachodnich sąsiadów (mimo konieczności uzyskania zezwolenia na pracę). ECAS podaje, że w Niemczech pracuje ponad pół miliona Polaków. Na drugim miejscu jest Wielka Brytania (264 tys.), a następnie Irlandia ze 100 tysiącami naszych rodaków. Bo praca za granicą to już nie tylko życiowa konieczność dorobienia lub zarobienia pieniędzy na następny rok studiów w kraju. Praca za granicą to także moda, która opanowała studentów, ciekawych świata i głodnych nowych doświadczeń. Jednak nie wszyscy podążający za trendami pamiętają, że podstawą udanego wyjazdu jest jego staranne przemyślenie i skrupulatne przygotowanie.

Po pierwsze, przygotowując się do wyjazdu za granicę, przygotuj dokument potwierdzający status studenta, czyli potwierdzenie wpisu na listę studentów. Możesz poprosić o jego wydanie (w niektórych uczelniach w języku angielskim) w dziekanacie.

Po drugie, jeśli dograłeś pracę za granicą jeszcze w Polsce, weź ze sobą całą korespondencję z przyszłym pracodawcą. Dzięki niej będziesz czarno na białym, do czego się zobowiązał pracodawca i jakie ma wobec ciebie oczekiwania. Jeśli jedziesz w ciemno, starannie przygotuj kilka kopii CV i listów motywacyjnych w języku obcym do różnych pracodawców, pewne referencje (pracodawcy, szczególnie w Wielkiej Brytanii, bardzo sobie je cenią) oraz plik zdjęć do dokumentów.

Po trzecie, weź ze sobą pieniądze na pierwsze dni lub tygodnie pobytu, zwłaszcza kiedy nie masz jeszcze załatwionej pracy. Zadbaj też o przechowywanie pieniędzy, które będzie przekazywał ci pracodawca. Przelewy na konto założone już na miejscu za granicą to najprostszy sposób odbierania przyszłej wypłaty. W przypadku gdy konta nie masz, pracodawca będzie ci płacił czekiem, który będziesz mógł zrealizować tylko w jednym oddziale banku (w innych zapłacisz prowizję). Ale uwaga: pracodawca nie ma obowiązku płacić gotówką! Niektóre banki przy zakładaniu u nich konta żądają okazania ostatniego wyciągu z konta z Polski. Zatem poproś o nie w swoim banku przed wyjazdem. Jeśli już w Polsce wybierzesz, w którym banku chcesz założyć konto (sprawdź oferty w Internecie), możesz od razu dowiedzieć się, jakich dokumentów twój przyszły bank wymaga.

Gdy wiesz, w jakiej branży podejmiesz lub chcesz podjąć pracę, sprawdź, jakie obowiązują w niej średnie zarobki. W części krajów Unii Europejskiej istnieje płaca minimalna. Na przykład w Wielkiej Brytanii płaca minimalna dla pracowników powyżej 22. roku życia wynosi £ 5,35 za godzinę, dla osób w wieku 18–21 lat £,4,45, ale średnio zarabia się £5,50 za godzinę. W Londynie można zarobić od £100 do £450 tygodniowo. Ale życie – zwłaszcza w stolicy – jest bardzo drogie (tydzień skromnego życia to 150£.). Jeśli nie masz zagwarantowanej pracy ani mieszkania, powinieneś mieć ze sobą £1000–1500 na pierwsze dwa tygodnie. Z kolei w Irlandii płace minimalne to 6,12 euro za godzinę w pierwszym roku pracy, 6,89 euro w drugim, a potem 7,65 euro za godzinę. Średnie zarobki w przemyśle wynoszą 650 euro za tydzień; w budownictwie – 820, w sektorze publicznym – 740. To sporo, ale Irlandia to jeden z najdroższych krajów Europy: pokój w Dublinie kosztuje 150 euro za tydzień (na prowincji 45), wyżywienie około 12 euro za dzień. Jeśli nie masz pracy ani mieszkania, powinieneś mieć 500 euro na pierwsze dwa tygodnie (w Dublinie).

… chodzi o pieniądze. Zatem jeśli wybierasz się do legalnej pracy za granicę, wypada znać podstawowe zasady płacenia podatków. Nie musisz oczywiście znać wszystkich zawiłości systemów podatkowych. Wystarczą ogólne zasady. Najbardziej ogólna reguła mówi, że każdy podatnik rozlicza się za ubiegły rok podatkowy w miejscu swojego zamieszkania, niezależnie od tego, gdzie zarabia. Jeśli wyjeżdżasz za granicę do pracy, powinieneś złożyć roczną deklarację podatkową w Polsce. Jednak najczęściej podatek jest płacony za granicą (pracodawca odprowadza z pensji co miesiąc zaliczkę na poczet podatku), a według prawa polskiego dochody z tego samego źródła nie mogą być opodatkowane podwójnie tzn. jednocześnie w Polsce i za granicą. Polska podpisała na ten temat umowy ze wszystkimi krajami Unii Europejskiej i większością państw świata. Wykaz obowiązujących umów znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (www.mf.gov.pl) w zakładce Podatki.

Kiedy pracujesz legalnie zagranicą, fiskus pobiera ci z pensji co miesiąc zaliczkę na podatek. W wielu przypadkach jest to suma zawyżona, a wtedy należy się pod koniec roku podatkowego zwrot nadpłaconej kwoty. Oczywiście warto te pieniądze odzyskać. Ponieważ jednak procedury urzędów podatkowych poszczególnych krajów są różne i bywają zawiłe, najprościej zwrócić się do firmy specjalizującej się w zwrotach podatku.

Sam jednak musisz zadbać o to, żeby twoje podatki były odprowadzane prawidłowo i nie było żadnych problemów z uzyskaniem należnego ci zwrotu pod koniec roku rozliczeniowego. Najważniejsze to gruntownie przygotować się do wyjazdu, a także spełnić wszystkie formalności zaraz po przyjeździe i rozpoczęciu pracy.

Aby prawidłowo odprowadzać podatki od twojej pensji zagranicą, będzie ci potrzebny numer będący odpowiednikiem polskiego Numeru Identyfikacji Podatkowej (NIP). Taki numer należy uzyskać od razu po przyjeździe do kraju, w którym będziesz pracować.
W Wielkiej Brytanii ten numer to National Insurance Number (NIN). Potwierdza rejestrację w brytyjskim systemie podatkowym i ubezpieczeń społecznych. Trzeba się o niego postarać jak najszybciej po przyjeździe, jeszcze przed rejestracją w Home Office do rejestru pracowników Worker Registration Scheme. Czas na załatwienie sprawy – miesiąc, koszt – £70. NIN uzyskuje się w Departament of Work and Pensions (Departament Pracy i Emerytur). Trzeba telefonicznie umówić się na spotkanie (numery telefonu można dostać od pracodawcy, w Jobcentre lub w Internecie – www.dwp.gov.uk). Na spotkanie w celu uzyskania NIN należy przynieść ze sobą oryginały dokumentów potwierdzające tożsamość (możesz zostać poproszony o przedstawienie dwóch dowodów tożsamości, dlatego należy mieć ze sobą zarówno paszport, jak i dowód osobisty; jako dowód tożsamości akceptuje się również przetłumaczone odpisy aktu urodzenia bądź ślubu), a także potwierdzenie zatrudnienia. Trzeba też udokumentować adres zamieszkania w Wielkiej Brytanii (może być umowa najmu, rachunek telefoniczny albo list od właściciela mieszkania, pracodawcy bądź od osoby, u której się zatrzymałeś). Najbardziej aktualnym źródłem informacji o podatkach w Wielkiej Brytanii jest strona tamtejszego Urzędu Skarbowego, czyli HM Revenue & Customs (www.hmrc.gov.uk)
W Irlandii numer identyfikacji podatkowej to Personal Public Service Number (PPS Number). Numer otrzymujesz w lokalnym biurze Social Welfare (najbliższe znajdziesz na stronie www.oasis.gov.ie/service_finder/). By uzyskać numer PPS, będzie ci potrzebny dowód tożsamości: paszport lub dowód osobisty i udokumentowanie adresu w Irlandii. Aktualne informacje o podatkach w Irlandii na stronie www.revenue.ie.
Jak najszybsze zdobycie numeru identyfikacji podatkowej leży w twoim interesie, bo zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w Irlandii jeśli go nie posiadasz, nalicza ci się najwyższą stawkę podatku
Wyjeżdżając z głową pełną wielkich planów, musimy pamiętać o rzeczach przyziemnych, a więc ile będzie kosztowała mnie codzienność czy jakie dokumenty muszę przedstawić pracodawcy, a jakie muszę od niego uzyskać, zwłaszcza po to, aby rozliczyć się z podatków. One bowiem stanowią fundamenty naszej satysfakcji płynącej z nowego doświadczenia pracy i życia za granicą.

Tak jak różne są systemy podatkowe w różnych krajach, tak różne są dokumenty, jakie niezbędne są do rozliczenia się z zagranicznym fiskusem. Na miejscu musimy bardzo skrupulatnie kompletować wszystkie dokumenty wydawane nam przez pracodawcę. W większości krajów wydawane są tzw. rozliczenia okresowe. W Polsce zwane paskami – a np. w Wielkiej Brytanii – payslipami, a w USA paycheckami. Jednak wydawane są one przez pracodawcę i dla zagranicznego urzędu nie stanowią żadnego prawomocnego dokumentu. Także próbując uzyskać zwrot, a korzystając jedynie z takich rozliczeń, możemy mieć problemy z jego uzyskaniem, gdyż Urząd Skarbowy będzie musiał kontaktować się z naszym zagranicznym pracodawcą, aby potwierdzić dane znajdujące się na rozliczeniach. Takich problemów nie będziemy mieli kiedy otrzymamy od pracodawcy tzw. kartę podatkową (odpowiednik PIT-11 w Polsce). Na jej podstawie otrzymamy maksymalny możliwy zwrot w minimalnie krótkim czasie. Otrzymuje się ją po zakończeniu roku podatkowego. W Niemczech jest to Lohnsterkarte lub Besondere Lohnsteuerbrscheinigung, w Holandii Jaaprogaaf, a w Stanach Zjednoczonych W-2. Inaczej sprawa wygląda kiedy wyjedziemy do pracy na Wyspy Brytyjskie. W Wielkiej Brytanii po pierwsze rok podatkowy trwa od 6 kwietnia do 5 kwietnia roku następnego, a po drugie są w różnych okresach wydawane różne karty podatkowe. Na zakończenie roku podatkowego, czyli po 5 kwietnia otrzymujemy P-60. Natomiast jeżeli zakończymy prace u danego pracodawcy w ciągu roku podatkowego będzie to P-45. Natomiast w Irlandii Płd. rok podatkowy trwa tak samo jak w Polsce, czyli od 1 stycznia do 31 grudnia, jednak wszystkie dokumenty jakie otrzymujemy są identyczne jak UK. Ważne, abyśmy wiedzieli, że niezależnie od kraju pracodawca jest zobowiązany dostarczyć nam kartę podatkową nawet jak już jesteśmy w Polsce. Na wydanie karty trzeba trochę poczekać i niewielu może sobie pozwolić na bezczynne siedzenie w obcym kraju oczekując na jej wydanie. Wtedy najczęściej przysyłana jest ona pocztą, więc należy pamiętać, aby poinformować pracodawcę o planowanym wyjeździe i podać adres zamieszkania w Polsce. Kiedy już ją otrzymamy nie pozostaje nam nic innego jak ubiegać się o zwrot nadpłaconego podatku.