Marzec to miesiąc poszukiwań – dla studenta poszukiwań szczególnych, bo często decydujących o jego przyszłości zawodowej. Czas szukania praktyk, staży, pracy, przygotowywania planów zawodowych. To miesiąc, w którym studenci wyruszają na targi pracy, przetrząsają karierowe serwisy, przeglądają prasę i… nie mogą się zdecydować.
Pojawiają się liczne pytania. Co wybrać: praktykę czy staż? Dla kogo jest praktyka, a dla kogo staż? Czym się różnią? Jakie będziemy mieć z tego korzyści? Postanowiliśmy poszukać odpowiedzi na powyższe pytania. O pomoc poprosiliśmy specjalistów – ekspertów od rynku pracy.
Praktyka, czyli pierwsze doświadczenie zawodowe
Pracodawcy niemalże przez cały rok, z dużą koncentracją w marcu (praktyki i staże wakacyjne), proponują studentom i absolwentom współpracę. Co warto wybrać: staż czy praktykę? Zwłaszcza, że praktyki i staże często różnią się od siebie tylko nazwą. Aleksandra Strojek, analityk rynku pracy z firmy Sedlak & Sedlak radzi: − Różnice między stażem a praktyką są raczej nieistotne. Ważny jest zakres obowiązków, które realizuje się podczas ich trwania. Praktyka w jednej firmie może się jednak okazać o wiele bardziej atrakcyjna niż staż w drugiej. Duża grupa firm mocno zaznacza różnice w swoich programach i ofertach kierowanych do studentów. Podstawowe różnice między praktyką a stażem, to kwestie związane z: wynagrodzeniem, czasem trwania praktyki lub stażu, czy też adresatami danych programów. Jak zauważa Justyna Stańczyk, doradca zawodowy z Akademickiego Biura Karier Zawodowych Uniwersytetu Łódzkiego: − Praktyki (zwykle bezpłatne) kierowane są do studentów III , IV, V roku studiów, choć nie jest to regułą. Z praktyk korzystają zwykle studenci studiów dziennych, gdyż daje ona więcej elastyczności. Zwykle praktyki trwają od miesiąca do trzech miesięcy i nie odbywają się w pełnym wymiarze czasu pracy – tłumaczy. Na elastyczność godzin jako niewątpliwy atut praktyk zwraca uwagę także Katarzyna Drobiec, specjalista ds. doradztwa zawodowego ze Studenckiego Biura Karier Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im. gen. Jerzego Ziętka w Katowicach: − Często bywa tak, że pracodawca oferuje elastyczne godziny odbywania praktyk, dzięki czemu student może w trakcie roku akademickiego połączyć zajęcia na uczelni z pierwszymi doświadczeniami zawodowymi. Inny jest też cel praktyki, co ma zapewne związek z tym, że jest to pierwsze zetknięcie się studenta z rynkiem pracy i pracodawcą. Katarzyna Drobiec podkreśla: − Praktyki są z reguły formą uzupełnienia edukacji w trakcie studiów. Niektóre z kierunków studiów, jak np. pedagogika, obligują do odbycia określonej liczby godzin zajęć praktycznych w trakcie trwania nauki. Oczywiście każdy, kto z własnej woli pragnie zdobyć doświadczenie może indywidualnie aplikować do firmy/instytucji, w której chciałby odbywać praktyki w czasie wolnym od zajęć (np. w okresie wakacyjnym). Praktykanci mają okazję zderzyć swoje wyobrażenia o danym zawodzie z rzeczywistością, co pozwala im w większości określić, czy „to jest to, co chcieli w życiu robić”. − Dlatego też praktyki są tak istotnym elementem całego studiowania − po pierwsze, mogą uchronić studenta przed rozczarowaniem, pozwalają na pewną weryfikację planów edukacyjno-zawodowych, ale także ujawniają obszary szczególnie ważne w danej profesji, dzięki czemu student w trakcie dalszego doskonalenia swoich umiejętności ma świadomość cech pożądanych na rynku pracy i może je w sobie kształtować – dodaje Justyna Stańczyk, doradca zawodowy z Akademickiego Biura Karier Zawodowych UŁ. Podobne spostrzeżenia ma Aleksandra Koczergo, specjalista ds. marketingu
i PR, HRK S.A.: − Podczas praktyki studenci zdobywają pierwsze „szlify” zawodowe i sprawdzają wiedzę zdobytą w trakcie studiów w działaniu. Dają one możliwość zdobywania doświadczenia pod okiem specjalistów, poznania ich stylu pracy oraz
zakresu obowiązków. Dzięki praktykom studenci mogą sprawdzić „na żywo” i zweryfikować pracę w konkretnej branży, tym samym zdecydować czy chcą związać z nią swoją zawodową przyszłość.
Staże na koniec studiowania
Staże to już „wyższa szkoła jazdy”. To jakby kolejny etap wtajemniczania studentów w rynek pracy. W większości kierowane są do studentów ostatnich lat studiów lub absolwentów. − Staż najczęściej odbywany jest po zakończeniu nauki (staż absolwencki), czasem jest również traktowany jako okres próbny w nowej pracy. Inną formą stażu jest staż studencki (odbywany jeszcze w trakcie studiów). Ponadto osoba zarejestrowana w urzędzie pracy, może odbyć staż w firmie bądź instytucji, z którą urząd współpracuje – mówi Katarzyna Drobiec. Staże trwają najczęściej 6−12 miesięcy, a studenci pracują codziennie osiem godzin. Jest też zasadnicza różnica na poziomie wynagrodzenia – wiele firm oferuje wynagrodzenie, ale oczywiście nie jest ono obligatoryjne. To powoduje powstawanie stereotypów wśród studentów. Jak podkreśla Małgorzata Muszyńska z Biura Karier Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie: − Zwyczajowo przyjmuje się, że praktyka jest wyłącznie bezpłatna, zaś za odbycie stażu może przysługiwać wynagrodzenie, prawdopodobnie dlatego też utarło się przekonanie o bezpłatnej „sile roboczej” w postaci praktykantów i „poważnie” przygotowujących się do wykonywania zawodu stażystach. Ważne jest, by obalić ten właśnie stereotyp praktyk, który ciągle pokutuje w umysłach młodych ludzi, którzy muszą odbyć praktykę w ramach toku swoich studiów – znacząca większość studentów po odbyciu praktyk wyraża zadowolenie z ich przebiegu. Podkreślają, że wiele się nauczyli i dobrze wykorzystali ten czas. Rzadko zdarzają się takie stereotypowe sytuacje, w których na barki studenta-praktykanta spadają najprostsze i nieznaczące prace − tłumaczy Małgorzata Muszyńska. Inny jest także zakres obowiązków, samodzielności i odpowiedzialności stażysty za powierzone zadania. Na stażu jest on znacznie większy. Stażysta podejmuje bardziej odpowiedzialne zadania i wymaga się od niego, aby był bardziej samodzielny. Ma okazję zastosować wiedzę zdobytą na studiach w konkretnych projektach. − Wiele firm zleca stażystom pracę nad konkretnym, np. rocznym, projektem. Muszą oni zaplanować wszystkie działania prowadzące do jego realizacji. Często też staże umożliwiają poznanie stylu pracy i zakresu obowiązków wielu specjalistów, dzięki systematycznej rotacji pomiędzy wszystkimi działami firmy. Stażysta przez kilka miesięcy pracuje w konkretnym dziale, następnie przechodzi do następnego, a po zakończeniu stażu wybiera konkretny obszar, w którym chce rozpocząć pracę zawodową w danej firmie – uzupełnia Aleksandra Koczergo z HRK S.A. Jest jeszcze jeden niekwestionowany atut staży, różniący je zasadniczo, ale tym razem nie od praktyk, a od normalnej pracy. − Staże są dość komfortowym wyjściem dla młodego absolwenta − z jednej strony, pozwalają mu się wdrożyć do życia zawodowego z drugiej strony, pozostawiają pewien margines błędu dopuszczalny na etapie przygotowania zawodowego – mówi Justyna Stańczyk, doradca zawodowy z Akademickiego Biura Karier Zawodowych UŁ. Zwłaszcza, że coraz częściej praktykowany jest także mentoring − stażyście zostaje przypisana osoba, zwykle doświadczony pracownik, którego zadaniem jest usprawnić proces przygotowania zawodowego. Jednakże wiele na stażu, czy też praktyce zależy od samego studenta. − Jeśli ktoś nie angażuje się w to, co robi, nie sprawi mu przecież różnicy, czy podczas praktyki/stażu będzie stereotypowo kopiował dokumenty i parzył kawę, zaś inna osoba postara się wykorzystać każdą najmniejszą okazję, by zdobyć doświadczenie − podsumowuje Małgorzata Muszyńska z Biura Karier UKSW w Warszawie.
Postaw na korzyści
Przedstawiliśmy podstawowe różnice pomiędzy praktyką a stażem. Prześledźmy, jakie korzyści dają praktyki, a jakie staże. Przede wszystkim (niezależnie od formy) jest to możliwość zdobycia doświadczenia zawodowego, tak potrzebnego po zakończeniu studiów. − Doświadczenie to jest tym cenniejsze, że można je odnotować w CV i tym samym podnieść swoje szanse na zdobycie wymarzonej pracy. Zdarza się też, że najlepsi praktykanci są zatrudniani w miejscu odbywania praktyk – mówi Małgorzata Muszyńska. Podobne spostrzeżenia ma Aleksandra Strojek z Sedlak & Sedlak: − To inwestycja w siebie i swoją przyszłość zawodową. Od wielu lat najważniejszą kartą przetargową w negocjacjach z pracodawcami jest doświadczenie. Praktyki i staże to jeden ze sposobów na zdobycie pierwszych szlifów na rynku pracy. Już sama konieczność napisania CV i listu motywacyjnego, odbycia rozmowy kwalifikacyjnej dostarczają informacji o procesie rekrutacji, wymaganiach firm itd. Poza tym praktyki i staże umożliwiają poznanie specyfiki pracy w danym zawodzie, dają szansę poszerzenia wiedzy teoretycznej o umiejętności praktyczne pod okiem specjalistów. − Praktyki są pewnego rodzaju sprawdzaniem branży i kultury pracy, studenci sprawdzają, czy chcą z nią związać swą przyszłość i karierę zawodową. Na staż z kolei powinny wybierać się osoby zdecydowane i chętne do podjęcia współpracy z danym pracodawcą po zakończeniu stażu – tłumaczy Aleksandra Koczergo z HRK S.A. − Pracodawcy coraz częściej oferują studentom także możliwość podjęcia stałej lub okresowej współpracy po zakończeniu praktyk, a nawet pomoc w napisaniu pracy licencjackiej lub magisterskiej – uzupełnia Katarzyna Drobiec, ze Studenckiego Biura Karier Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im. gen. J. Ziętka. Istnieje wiele modeli funkcjonowania staży i praktyk: zarówno tych bezużytecznych, jak i najbardziej elitarnych, aktywnych i kończących się sukcesem, jednak w każdej firmie praktyki wyglądają inaczej i odbywają się na innych warunkach. Korzyści są obustronne. − Praktykant dzięki swojej pracy nabiera doświadczenia i weryfikuje wyobrażenie o własnych możliwościach zawodowych, natomiast firma zyskuje zwykle dobre efekty jego pracy, w postaci wykonanych zadań i zrealizowanych projektów. Osoby będące stażystami to z założenia ludzie młodzi, dynamiczni, pełni pomysłów i chęci działania. Dlatego pracodawca powinien potraktować stażystę jako inwestycję, która w przyszłości zaprocentuje w postaci dobrego pracownika – podsumowuje Katarzyna Matoga z Biura Karier Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie. A zatem czas rozpocząć poszukiwania ofert praktyk, czy też staży na przykład na www.praktyki.eurostudent.pl.
