Jakie wyzwania stoją przed uczelniami w kontekście szybko zmieniającego się rynku pracy i dynamicznego rozwoju nowych technologii? W jaki sposób polskie uczelnie tworzą nowe kierunki studiów i dopasowują aktualną ofertę dydaktyczną do zapotrzebowania na rynku pracy?
Na te pytania odpowiadają rektorzy wybranych uczelni.
prof. dr hab. inż. Andrzej Szarata
Politechnika Krakowska
Wobec zmian na rynku pracy i ciągłego rozwoju nowych technologii uczelnie z jednej strony muszą być dalekowzroczne w przewidywaniu potrzeb gospodarki i pracodawców, a z drugiej elastyczne w organizacji procesu kształcenia. Ważne, żeby szkoły wyższe przygotowywały absolwentów do uczenia się przez całe życie, dawały solidną wiedzę i umiejętności, które będą podstawą wieloletniej aktywności zawodowej, ale też uczyły samodzielności w myśleniu i kreatywności w działaniu.
Na Politechnice Krakowskiej bardzo pomaga nam w tym niezwykle szeroka współpraca z firmami
reprezentującymi wszystkie branże inżynierskie. Specjaliści z tych firm uczestniczą w tworzeniu
programów studiów i wytyczaniu nowych kierunków kształcenia.
W tym roku akademickim uczelnia, korzystając właśnie ze wsparcia partnerów przemysłowych i własnych wszechstronnych analiz trendów rynkowych, mogła zaproponować takie nowe kierunki i specjalności, jak m.in.: energetyka jądrowa, elektromobilność, additive manufacturing, technologie przemysłu 4.0, a także automatyzacja logistycznych systemów transportowych. W przyszłym roku zaproponujemy kolejne nowości, m.in. ekotechnologie dla zrównoważonego rozwoju czy informatykę materiałową. Jednocześnie wdrażamy pionierską na polskim rynku edukacyjnym ofertę mikrokursów i mikroszkoleń, certyfikowanych mikropoświadczeniami opartymi na technologii blockchain. Jest to możliwe dzięki stworzeniu przez uczelnię – we współpracy z firmą DotConnect – innowacyjnego projektu edukacyjnego pod nazwą „Skillchain”. Pozwoli on na potwierdzanie konkretnych umiejętności nabytych przez uczestników krótkich form edukacyjnych oferowanych przez PK. Podczas tych zajęć przekazujemy naszym studentom i doktorantom wiedzę i konkretne umiejętności inżynierskie. Zdobyte w tak szybki, ukierunkowany sposób umiejętności zawodowe będą poświadczane w technologii blockchain, czyli przez powszechnie honorowany cyfrowy dowód, którym uczelnia gwarantuje wiarygodność mikropoświadczenia i jakość nabytej przez jego posiadacza wiedzy.
Musimy stale znajdować sposoby, by optymalnie łączyć takie nowe formy kształcenia z tradycyjną ofertą studiów I i II stopnia. Dla tych tradycyjnych form musimy wspólnie z całym środowiskiem akademickim w Polsce wypracować nowe, mniej sztywne procedury, dzięki którym powoływanie nowych kierunków i modyfikacje programów kształcenia będą odbywać się szybciej i bardziej elastycznie niż obecnie.
prof. dr hab. Robert Olkiewicz
Uniwersytet Wrocławski
Dynamicznie zmieniający się rynek pracy wymaga od uczelni ciągłego weryfikowania i aktualizowania oferty dydaktycznej, aby zapewnić absolwentom jak najlepszy zawodowy start. Projektowanie programów nowych kierunków studiów i modyfikowanie już istniejących jest poprzedzone konsultacjami z radami interesariuszy zewnętrznych, w skład których wchodzą przedstawiciele otoczenia społeczno-gospodarczego (w tym absolwenci).
Jednocześnie Uniwersytet Wrocławski rozwija ofertę dydaktyczną poprzez propagowanie zindywidualizowanych form kształcenia, jak np. tutoring. – Zdajemy sobie sprawę, że w innowacyjnym świecie, w którym technologie stają na pierwszym miejscu, powrót do relacji mistrz–uczeń może być wyzwaniem, jednak dla wielu młodych ludzi – niezwykle wartościową alternatywą – podkreśla prof. dr hab. Robert Olkiewicz, Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego.
Dziś nacisk na kompetencje społeczne staje się bardzo istotny. W dobie rozwoju nowych technologii i sztucznej inteligencji (AI) kształtowanie właściwych postaw nabiera coraz większego znaczenia. – Kształcąc twarde kompetencje rynkowe, nie możemy zapominać o tym, że przede wszystkim kształcimy człowieka, który powinien elastycznie, otwarcie, z wiarą w siebie podchodzić do wyzwań, przed którymi postawi go życie – uważa prof. dr hab. Robert Olkiewicz, Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego.
Uniwersytet Wrocławski oferuje swoim studentom zarówno atrakcyjne kierunki kształcenia, jak również bogatą ofertę ogólnouniwersyteckich przedmiotów ponadprogramowych, realizowanych wspólnie z otoczeniem społeczno-gospodarczym, których tematyka dotyczy m.in. planowania kariery zawodowej, rozwijania różnych form przedsiębiorczości czy doskonalenia cenionych przez rynek pracy kompetencji miękkich.
Na wielu kierunkach studiów nowoczesne technologie są płynnie włączane w proces edukacyjny, np. na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii wykorzystujemy technologię Virtual Reality (VR) na zajęciach z kryminalistyki. Technologia VR stosowana jest również w kształceniu kompetencji
komunikacyjnych czy negocjacyjnych pedagogów, którzy dodatkowo korzystają z nowocześnie wyposażonych pracowni metodycznych. – O jakości nauczania decyduje jednak przede wszystkim kadra badawczo-dydaktyczna – podkreśla prof. dr hab. Robert Olkiewicz, Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego.
Przykładowo na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii są to praktycy: sędziowie, adwokaci, radcy prawni, notariusze i biegli rewidenci. Doświadczenie praktyczne kadry dobrze sprawdza się przy budowaniu programów nauczania, a także w procesie edukacji studentów (Uniwersytecka Poradnia Prawna; symulacje rozpraw sądowych czy sala VR).
Na Wydziałach Chemii, Fizyki, Geografii, Informatyki czy Biotechnologii pracują naukowcy doceniani w świecie nauki, uczestniczący w badaniach, zdobywcy grantów NCN i innych funduszy czy nagród ministerialnych. Rozwijają się kierunki pedagogiczne czy filologiczne, podążające za potrzebami lokalnego rynku pracy (np. koreanistyka).
W elastyczny i bardzo zindywidualizowany sposób planowana jest oferta dydaktyczna z informatyki. Pod koniec każdego roku akademickiego pracownicy przygotowują listę propozycji przedmiotów, które mogą poprowadzić w kolejnym roku. Taka oferta jest poddawana głosowaniu
studentów, a następnie – na podstawie wyników głosowania – podejmowane są decyzje, które przedmioty będą prowadzone. Oferta ta jest też uzupełniana przedmiotami proponowanymi we współpracy z firmami, które czekają na naszych absolwentów.
Dzięki sojuszowi ARQUS, w którym Uniwersytet Wrocławski uczestniczy razem z 8 innymi europejskimi uczelniami, nasi studenci, doktoranci i pracownicy naukowo-dydaktyczni mają szansę rozwijać swoje zainteresowania i pasje badawcze w międzynarodowym środowisku. – Myśląc o jak najlepszym przygotowaniu młodych ludzi do wejścia na rynek pracy, nie możemy zapominać o wielkiej roli nauczycieli akademickich. Poszerzamy i rozwijamy dla nich ofertę wewnętrznych kursów i szkoleń – dodaje prof. dr hab. Robert Olkiewicz, Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego.
Działające przy Uniwersytecie Wrocławskim Centrum Kształcenia na Odległość oferuje nauczycielom akademickim wartościowe kursy i szkolenia podnoszące kompetencje dydaktyczne w obszarach m.in.: dydaktyki i metodyki e-learningu, multimediów w dydaktyce oraz wykorzystania digital storytellingu w pracy nauczyciela.
W roku akademickim 2024/25 zaplanowano na Uniwersytecie Wrocławskim uruchomienie nowych kierunków, co jest odpowiedzią na aktualne potrzeby rynku pracy. Niektóre kierunki powiązane są z kompetencjami miękkimi, tak pożądanymi w różnych sferach zarządzania (np. kierunek
sztuka przekładu: twórcze pisanie i krytyka literacka). Inny kierunek powstał w związku z intensywnym rozwojem logopedii. Dotychczasowe kształcenie w systemie podyplomowym zostanie poszerzone – zgodnie z rekomendacją Polskiego Towarzystwa Logopedycznego – o 5-letnie jednolite studia magisterskie. W ten sposób powstaje kierunek logopedia, który przygotuje tak potrzebnych dziś specjalistów.
Uniwersytet Wrocławski z każdym rokiem poszerza także ofertę programów studiów w języku angielskim. Zostaną uruchomione 4 nowe programy studiów w tym właśnie języku.
W działalności podmiotów publicznych, w strategiach, agendach realizowanych na szczeblach międzynarodowym i unijnym kwestie zrównoważonego rozwoju, powstrzymania zmian klimatycznych, gospodarki o obiegu zamkniętym czy sprawiedliwości ekologicznej zajmują priorytetowe pozycje. Coraz większa jest również świadomość ekologiczna społeczeństwa, zwłaszcza młodego pokolenia. W rezultacie rośnie zapotrzebowanie na wyspecjalizowaną wiedzę z zakresu regulacji prawnych dotyczących ochrony i korzystania ze środowiska, w tym zmian klimatycznych, zielonej transformacji, przekształcenia gospodarek w nowoczesne, zasobooszczędne i konkurencyjne. Odpowiedzią na te potrzeby jest kierunek LL.B. International and European Environmental Law.
Pamiętajmy, że w dobie łatwo dostępnych informacji i wiedzy szczególnie cenne u absolwentów kierunków eksperymentalnych stają się umiejętności praktyczne. Współczesny rynek pracy oczekuje np. od absolwentów biotechnologii znajomości zaawansowanych technik laboratoryjnych i równocześnie otwartości/gotowości/kompetencji do opanowania kolejnych nowych technologii. Wchodzenie na biotechnologiczny rynek pracy (zarówno w przemyśle, jak i w badaniach) wymaga nie tylko umiejętności czysto zawodowych, ale również kreatywności, przy równoczesnej świadomości wyzwań etycznych związanych z danym zawodem. Nieodzowną częścią programów studiów biotechnologicznych stają się zatem przedmioty o tematyce etyki w zawodach biomedycznych.
Podsumowując, Uniwersytet Wrocławski stale kładzie duży nacisk na jakość edukacji w zakresie wiedzy oraz umiejętności.
