Czy wolontariuszowi przysługuje ubezpieczenie zdrowotne? Czy bezrobotny może być wolontariuszem bez utraty prawa do zasiłku? Jakie elementy powinno zawierać porozumienie z wolontariuszem? Sprawdź odpowiedzi na te i wiele innych pytań dotyczących wolontariatu.

 Kto może korzystać ze świadczeń wolontariusza?

• organizacje pozarządowe.
Większość organizacji pozarządowych korzysta z pomocy wolontariuszy. Działają oni dla dobra publicznego w ramach szeroko rozumianej pomocy społecznej, ochrony zdrowia, edukacji i ekologii. Ze świadczeń wolontariuszy mogą korzystać również międzynarodowe organizacje pozarządowe działające w Polsce.
• organy administracji publicznej oraz jednostki im podległe lub przez nie nadzorowane.
Wolontariusz w instytucji publicznej może poznać zasady funkcjonowania państwa i dużych instytucji. Taki wolontariat to także okazja do pracy w zespole ludzi o dużym doświadczeniu zawodowym Dzięki pracy ochotników będzie można rozszerzyć zakres usług pomocy społecznej, służby zdrowia, rehabilitacji, poradnictwa pracy, kultury, wymiaru sprawiedliwości, oświaty, sportu i turystyki czy resocjalizacji. Absolwenci, którzy chcą spróbować swoich sił jako wolontariusze, będą mieli okazję zdobycia doświadczenia zawodowego. Wolontariusz może wykonywać świadczenie między innymi na rzecz ośrodka pomocy społecznej, szpitala, muzeum, przedszkola i ministerstwa.
• Stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.
• Podmioty kościelne prowadzące działalność pożytku publicznego.

 1. Czy korzystający jest zobowiązany do przeprowadzania szkoleń BHP dla wolontariuszy?
Nie. Korzystający ma jedynie obowiązek informowania wolontariusza o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywanymi świadczeniami oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Może to być rozmowa z wolontariuszem albo przekazanie mu tych informacji w formie ulotki lub w innej dostępnej formie. Dla korzystającego istotne jest, aby wolontariusz potwierdził, że został poinformowany o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywanymi świadczeniami oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami, a także o przysługujących wolontariuszowi prawach i ciążących obowiązkach.

2. Czy korzystający ma obowiązek poddawania wolontariuszy badaniom lekarskim ?
Nie, korzystający nie ma takiego obowiązku.

3. Czy wolontariuszowi przysługuje ubezpieczenie zdrowotne?
Ubezpieczenie zdrowotne wolontariusza zależy od woli korzystającego. Korzystający może zgłosić wolontariusza do ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli wolontariusz nie jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.

4. Od czego zależy ubezpieczenie zdrowotne dla wolontariusza?
Wolontariuszowi mogą przysługiwać świadczenia zdrowotne na zasadach przewidzianych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.
Ubezpieczenie zdrowotne wolontariusza zależy od woli korzystającego oraz od tego, czy wolontariusz nie jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu (np. z tytułu umowy o pracę). Jeśli korzystający podejmie decyzję o tym, żeby ubezpieczyć wolontariusza, będzie zobowiązana do opłacenia składki na to ubezpieczenie. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota 760 zł.
Objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym nastąpi z dniem określonym w umowie zawartej przez korzystającego z Funduszem. Natomiast ubezpieczenie to wygaśnie z dniem rozwiązania umowy lub po upływie miesiąca nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek.

5. W jakim zakresie ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie odsyła do przepisów prawa pracy?
Zgodnie z art.45 ust.1 pkt.2 i 3 ustawy, korzystający zobowiązany jest do zapewnienia wolontariuszowi, na dotyczących pracowników zasadach, bezpiecznych i higienicznych warunków wykonywania przez niego świadczeń, w tym do zapewnienia odpowiednich środków ochrony indywidualnej uzależnionych od rodzaju świadczeń i zagrożeń związanych z ich wykonywaniem. Ponadto, korzystający zobowiązany jest pokrywać, na dotyczących pracowników zasadach, koszty podróży służbowych i diet.

6. Czy wykonywanie świadczeń jako wolontariusz będzie wliczane do stażu pracy?
Wolontariusz nie jest pracownikiem, a świadczenie przez niego wykonywane nie jest świadczeniem pracy, a jedynie odpowiada świadczeniu pracy. W konsekwencji wolontariat nie będzie wpływał na uprawnienia pracownicze, ani na objęcie ubezpieczeniem społecznym z tytułu porozumienia o wykonywanie świadczeń na rzecz korzystającego.

7. Czy wolontariusz może zwolnić korzystającego z ciążących na nim obowiązków wynikających z ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie?
Wolontariusz może zwolnić korzystającego z części lub całości obowiązku pokrycia kosztów podróży służbowych i diet, ale wyłącznie w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

8. Jakie koszty związane z wykonywaniem przez wolontariusza świadczeń na rzecz korzystającego może pokrywać korzystający?
Korzystający może pokrywać, na dotyczących pracowników zasadach, także inne niezbędne koszty ponoszone przez wolontariusza, związane z wykonywaniem świadczeń na rzecz zamawiającego. Jak wynika, z treści przepisu, aby korzystający mógł pokryć koszty poniesione przez wolontariusza, muszą zostać spełnione łącznie trzy przesłanki:
• u danej korzystającego będącej jednocześnie pracodawcą muszą obowiązywać przepisy prawa pracy (np. układ zbiorowy pracy, regulamin pracy) określające, jakie koszty są pracownikom zwracane przez pracodawcę,
• koszty ponoszone przez wolontariusza muszą być kosztami niezbędnymi,
• ponadto koszty te muszą być związane z wykonywaniem świadczeń na rzecz zamawiającego.
Tym samym, korzystający może pokrywać tylko te koszty poniesione przez wolontariusza, które są niezbędne i związane z wykonywaniem świadczenia oraz tylko wtedy, gdy obowiązują u niego przepisy prawa pracy określające, że takie koszty ponoszone przez pracowników są im zwracane. W tym miejscu należy podkreślić, że przy rozpatrywaniu zasadności ponoszenia przez organizację określonych kosztów związanych z wolontariatem, należy przede wszystkim mieć na uwadze, że cechą nadrzędną wolontariatu jest jego nieodpłatny charakter.

9. Czy członkowie zarządu fundacji mogą być w niej wolontariuszami?
Wolontariuszem jest osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Ustawa ta nakłada obowiązek zawierania porozumień wolontariackich z takimi osobami. Członkowie zarządu fundacji kierują fundacją i reprezentują fundację na zewnątrz na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, dlatego nie można określić wykonywania tych czynności jako wykonywanie świadczeń wolontariuszy na rzecz fundacji, ponieważ do wykonywania tych czynności są zobligowani ustawą o fundacjach.
• Jeśli członkowie zarządu wykonują jeszcze inne zadania na rzecz fundacji, wykraczające poza obowiązki wynikające z ustawy o fundacjach, wtedy w zakresie tych czynności mogą być uznani za wolontariuszy i powinni zawierać porozumienia tak jak inni wolontariusze fundacji.

10. Czy bezrobotny może być wolontariuszem bez utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych?
Bezrobotny będący wolontariuszem, posiadający jednocześnie prawo do zasiłku, nie traci go, gdyż zgodnie z przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wolontariuszem jest osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych tą ustawą.
Stosunek prawny łączący organizację z wolontariuszem nie jest stosunkiem pracy, tylko stosunkiem cywilnoprawnym a wykonywane przez wolontariusza świadczenie na rzecz korzystającego jest świadczeniem odpowiadającym świadczeniu pracy, a nie świadczeniem pracy lub usług.
Tym samym bezrobotny, który świadczy pomoc jako wolontariusz w dalszym ciągu jest osobą niezatrudnioną i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, a także nie osiąga z tego tytułu żadnego dochodu oraz jest zdolny i gotowy do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie.
Wolontariat jest formą aktywności zawodowej, którą wolontariusz będzie mógł się wykazać podczas poszukiwania zatrudnienia. Wolontariusz ma inny status niż pracownik, dlatego świadczenie wolontariusza nie będzie wpływało na jego przyszłe uprawnienia pracownicze np.: na długość przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Okres pracy w charakterze wolontariusza nie ma wpływu na uzyskanie prawa do renty lub emerytury oraz na wysokość tych świadczeń, ponieważ nie jest zaliczany do okresów składkowych ani nieskładkowych.

11. Czy cudzoziemiec może być w Polsce wolontariuszem?
Wolontariuszami mogą być nie tylko obywatele polscy, ale także cudzoziemcy legalnie przebywający w Polsce. Świadczenie wolontariuszy jest świadczeniem odpowiadającym świadczeniu pracy, nie jest natomiast świadczeniem pracy lub usług. W związku z tym wolontariusz – cudzoziemiec nie musi uzyskiwać zezwolenia na pracę, aby zostać wolontariuszem.

12. Czy wolontariusz jest pracownikiem?
Wolontariusz nie jest pracownikiem, ponieważ za wykonanie świadczenia na rzecz korzystającego wolontariusz nie pobiera wynagrodzenia i wykonuje je na podstawie porozumienia, a nie umowy o pracę.

13. Czy wolontariusz dostaje wynagrodzenie?
Wolontariusz wykonuje świadczenia na rzecz korzystającego ochotniczo i bez wynagrodzenia. Z powyższego wynika, że wolontariusz za wykonywane przez siebie świadczenia nie może otrzymywać wynagrodzenia.

14. Czy wolontariusz może działać na rzecz przedsiębiorców?
Ze względu na cel i charakter świadczeń wolontariuszy nie jest dopuszczalne, aby wykonywali oni świadczenia na rzecz przedsiębiorców i innych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Wolontariusze nie powinni również zastępować pracowników, a jedynie uzupełniać ich pracę.

15. Jakie elementy powinno zawierać porozumienie z wolontariuszem?
Porozumienie powinno zawierać zakres, sposób i czas wykonywania przez wolontariusza świadczeń oraz postanowienie o możliwości jego rozwiązania. Powyższe elementy są obligatoryjne natomiast pozostała treść porozumienia będzie zależała od wolontariusza i korzystającego.

16. Czy porozumienie musi być sporządzone na piśmie?
Forma porozumienia jest uzależniona od okresu wykonywania przez wolontariusza świadczeń na rzecz określonego korzystającego. Jeżeli porozumienie między stronami będzie zawierane na okres krótszy niż 30 dni, korzystający nie będzie zobowiązana potwierdzać na piśmie treści porozumienia, chyba że wolontariusz poprosi o sporządzenie takiego potwierdzenia na piśmie. Obowiązek sporządzenia porozumienia na piśmie powstanie natomiast wtedy, gdy świadczenie wolontariusza będzie wykonywane przez okres dłuższy niż 30 dni. Na prośbę wolontariusza korzystający może również przedłożyć pisemną opinię o wykonywaniu świadczeń przez wolontariusza.

17. Jaki charakter prawny ma porozumienie?
Na mocy porozumienia wolontariusz wykonuje świadczenia, odpowiadające świadczeniu pracy, na rzecz korzystającego. Stosunek prawny łączący korzystającego z wolontariuszem nie jest stosunkiem pracy, tylko stosunkiem cywilnoprawnym. W związku z tym, do spraw nieuregulowanych w porozumieniu wolontariackim i w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie stosuje się przepisy kodeksu cywilnego, a porozumienie między korzystającym a wolontariuszem ma charakter cywilnoprawny.

18. Czy organizacja pozarządowa musi ubezpieczyć wolontariusza od następstw nieszczęśliwych wypadków, nawet jeśli umowa trwa dłużej niż 30 dni?
Zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, wolontariuszowi wykonującemu świadczenie na rzecz korzystającego (np. organizacji pozarządowej) przez okres krótszy niż 30 dni przysługuje ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków. Natomiast jeśli porozumienie jest dłuższe niż 30 dni wolontariuszowi przysługuje zaopatrzenie z tytułu wypadków przy wykonywaniu świadczeń na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach. Wolontariusz wykonujący świadczenie na rzecz korzystającego przez okres dłuższy niż 30 dni jest objęty tym zaopatrzeniem od momentu zawarcia porozumienia z korzystającym, a korzystający nie ma obowiązku zapewnienia wolontariuszowi ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków przez okres pierwszych 30 dni.

19. Jakie świadczenia przysługują wolontariuszowi, który ulegnie wypadkowi przy wykonywaniu świadczeń na rzecz korzystającego?
Wolontariuszowi, który wykonuje świadczenia przez okres dłuższy niż 30 dni przysługuje zaopatrzenie z tytułu wypadków przy wykonywaniu świadczeń na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach zwaną dalej ustawą wypadkową.
Wolontariuszowi, który stał się niezdolny do pracy całkowicie lub częściowo wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach, przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy: na stałe – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała, lub na okres wskazany w decyzji organu rentowego – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.
Wolontariuszowi, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem w szczególnych okolicznościach, przysługuje jednorazowe odszkodowanie z tytułu tego uszczerbku, jeżeli osoba ta wskutek wypadku stała się całkowicie niezdolna do pracy.

20. W jakich sytuacjach świadczenia z tytułu wypadku przy wykonywaniu świadczeń wolontariuszowi nie przysługują?
Świadczenia z tytułu wypadku przy wykonywaniu świadczeń na rzecz korzystającego nie przysługują wolontariuszowi jako osobie poszkodowanej wskutek wypadku, który nastąpił z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa tej osoby.
Nie przysługują one również osobie poszkodowanej, która będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych przyczyniła się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, o ile powyższy stan został udokumentowany w aktach sprawy przez odpowiednie organy policji lub prokuratury.

Źródło: www.pozytek.gov.pl